Banu Yıldıran Genç
Hikâyeler söz konusu olduğunda sadece Amerikan hikâyesini dışarıda bırakıyorum. Evet İngiliz hikayelerinin politik arka planını seviyorum, İskandinavları ve Latin Amerikalıları atmosfer ustası buluyorum, Rus hikayelerinin masalsılığından ve mizahından keyif alıyorum ama hiçbiri bana kolay kolay “Vay be nasıl yazmışlar” hissini vermiyor her şeyin yoktan var edildiği bir hikaye?” Amerikan hikayelerini okuduktan sonra. Bu yaşamayı kolaylaştırmıyor.
Raymond Carver ve John Cheever’in artık atölyelerde öğretilerek ezberlendiğini söyleyebiliriz. Kirli gerçekçilik olarak adlandırılan hareketin minimal yazar ustaları Carver ve Cheever, çoğunlukla banliyölerdeki Amerikalı beyaz yakalı işçilerin hayatlarına değiniyor. Her iki yazarla da çok erken tanıştım, bundan gurur duyuyorum. Yirmili yaşlarımın ortasında Güney Gotik yazarların hikayelerini keşfettim. Flannery O’Connor’dan Truman Capote’ye kadar hepsini yuttum ve Amerika kırsalının beni şehirlerdeki ve banliyölerdeki yaşamlardan çok daha fazla etkilediğini fark ettim. Geçtiğimiz yıllarda neredeyse sadece öyküleri ve Türkçe’de hiç yayınlanmamış yazarlarıyla en sevdiğimiz butik yayınevlerinden biri olan Yüz Kitap’ın konsepti sayesinde Amerika’nın yırtıcı doğası ve insanlarıyla tanıştık. Son birkaç yıldır genç yayınevlerinden Holden Kitap bizi daha önce hiç tanımadığımız Amerikalı yazarlarla tanıştırmaya başladı. Tatmin edici gelişmeler.
Filmlerde ve dizilerde önümüze övülen Amerikan yaşamının ne kadar yalan olduğunu Amerikalılar kadar bağımsız dizileri, belgeselleri ve edebiyatı takip edenlerin de bildiğini düşünüyorum. Amerika Birleşik Devletleri hakkında en çok “Heavy Lives” belgeselinden öğrendiğimi her zaman söylerim. Ve işte Amerika’nın kırsal kesimlerinden gelen, daha önce bahsettiğim çiftlikleri, avcılığı, yıkımı, aile kavgalarını, parasızlıkları, hacizleri ve yalnızlığı mümkün olan en tuhaf yerlerden anlatan yazarlar.
KORKUDUĞUMUZ ŞEYİN OLMADIĞI HİKAYELER
Holden Kitap’ın geçtiğimiz temmuz ayında çıkardığı Wells Tower’ın ‘Her Şey Yandı, Her Şey Yok Edildi’ kitabını okuyup bitirdiğimde, ‘Vay be…’ ile başlayan o klasik şaşkınlığı ve hayranlığı bir kez daha yaşadım. Wells Tower kaygısını minimal düzeyde anlatan bir yazar değil aslında uzun uzun anlatmayı sevdiğini söyleyebilirim. Öyküleri genellikle uzun öykü dediğimiz uzunlukta, yirmi otuz sayfa arası uzunluktadır. Bunlar, Amerikan hikayelerinde alışık olduğumuz gibi, kaybedenlerin hikayeleri. Boşanmış ve iflas etmiş bir koca, konuşmayan iki erkek kardeş, genç karısına mahsur kalan bunak bir baba, zorbalığa maruz kalan bir genç, kuzeninin gölgesinde kalan genç bir kız… Olabilecekler kimsenin başına gelmeyecek garip şeylerle el ele giden herkes. İlk hikayede “artık yok” desek de yazar ustalıkla yarattığı bu dünyada bir noktadan sonra her şeyin bize normal görünmesini sağlıyor.
Her Şey Yandı, Her Şey Mahvoldu, Kuyu Kulesi, Çevirmen: Ertuğrul Pek, Holden Kitap, 2023.Yine yazarın öykülerinin bir diğer yanı da sanıyorum, olacağını düşündüğümüz şeylerin olmamış olmasıdır. ‘Vadinin Ötesinde’ öyküsünde, inziva kampında bileğini kıran rakibini ve ayda bir görüştüğü kızını almaya giden Ed’in, karısının telefon görüşmesi üzerine başına gelenler anlatılır. meditasyon öğretmenine bıraktı… Aklımıza, kızının arabada uyurken vites kolunu ağzına götürüp uyumaya devam etmesi geliyor. Tuhaf fikirler getirse de genellikle bizi korkutmuyor, bildiğimiz kadarıyla üvey baba istismarı yok, aynı kadını seven iki adam çılgınca bir kavgaya girmiyor, Wells’in karakterlerinde sadece genel bir talihsizlik var. Kule.
‘Büyük Şeylere Başaranlar’ başlıklı öyküde, babası bunamaya başlayan, üvey annesi genç olan, ne yaptığını kimsenin anlayamadığı endüstriyel tasarımcı bir anlatıcımız var. Babası kırklı yaşlarındayken yarı yaşında bir kadınla evlenen, en büyük hayali üvey annesiyle evlenmek olan ergenlik çağındaki bir oğlan düşünün… Babasının erken yaşta yakalandığı hastalık, gençliğine kısa bir kibrit çöpü çekmek üzereydi. eş. Biraz soluklanmak için beklenmedik bir şekilde yanına geldiklerinde anlatıcımız, babasının çok kötü bir ruh halinde olduğunu, üvey annesinin ise sabrının sonuna yaklaştığını görür. Pek çok hikayeden aşina olduğumuz absürd olaylar dizisi, babanın parkta satranç oynarken yüklü miktarda para kaybettiği evsiz adamla lüks bir restorana gitmesi, evsiz kişi ile evsiz arasındaki cinsel gerilim ile devam ediyor. üvey anne ve evsiz kişinin eskiden ünlü bir müzisyen olduğunun ortaya çıkması. Hikayenin bir yerinde evsiz adam müzik söylüyor, üvey anne şarkıyı tekrar söylemesi için ona para teklif ediyor, baba bu hanımın kim olduğunu bilmediğini ama onu becermek istediğini söyleyerek karısını küçük düşürüyor… Yazar yani Hanımefendi gittiğinde rahatladığımız hikayedeki saçmalık ve hararet düzeyini ustaca artırıyor. . Ve biz onları arabasıyla alacağını söyleyen ve yine büyük miktarda para alan evsiz adamın sonsuza kadar ortadan kaybolacağını düşünüyoruz ama hayır, pis bir araba ile geliyor ve ne olursa olsun sözünü tutuyor. Bunun gibi detaylar bana, her türlü aksaklığa ve saçmalığa rağmen Wells Tower’ın insanın içindeki iyiliğe inandığını düşündürüyor.
AŞK: EN BÜYÜK CEZA
Son iki hikaye beni en çok etkileyenlerdi. Fuarda (hikayenin adının Lunapark olması gerektiğini düşündüm) iki küçük çocuğun lunaparkta bir kertenkele görmesiyle başlıyor ve bir anda anlaşıp anlaşan bu çocukların tanıtılmasıyla açılıyor. Yedi yaşındaki Henry’nin babası ve on yaşındaki Randy’nin annesi bu gece ilk kez buluşuyor. Çocukları lunaparka getirip aşağıda bıraktılar ve dönme dolapta kırk dakika dolaştılar. Şişman ve kırık bacaklı Randy ile iyi kalpli Henry tartışırken olaylar kızışıyor, çocuklar her zamanki gibi zorbalığa dönüşüyor ve böyle bir hikayede ne kadar korksak da, korkunç bir şeyin olmadığının rahatlığıyla baş başa kalıyoruz. tanımadığı bir adam, kaçan Henry’yi portatif tuvalet kabinine götürür. “‘İşte – güvendeyiz,’ diyor adam ve siyah sürgü kolunu çekiyor. Plastik kapı ısı ve eskime nedeniyle eğrilmiş. Kapı aralığından eğimli, dikdörtgen kahverengi bir ışık parlıyor. Loş ışıkta Henry, kapıyı görebiliyor. adamın ortasında mavi taşlı halkalı gümüş yuvarlak kemer tokası.”
Henry’nin başına gelenleri düşünürken hikaye bizi ustabaşının, iş arayan genç bir adamın ve her fırsatta işten kaçan bir başka işçinin etrafında, sanki bir kamera tüm lunaparkta yavaş yavaş dolaşıp yakınlaştırıyormuş gibi gezdiriyor. bazı rastgele bireyler. İç sesleri ve diyalogları arasında genç Jeff’in işe alındığını, yedi günlük çalışma karşılığında alacağı seksen doların ağırlıklı olarak yatak ve üniformalara gideceğini öğreniyor, Amerika’nın korkunç ve eşitsiz kapitalist sistemine tanık oluyoruz. Henry’ye bir şey olmasın diye dualarımız gerçekleşmedi çünkü babası yirmi dakika sonra çocuğu bulduğunda ayakkabılarından biri ve iç çamaşırı eksikti. Wells Tower, istismarı hiç dramatize etmeden, basitçe olanları anlatıyor. Sheila, ilk randevusunun bu şekilde bitmesine mi yoksa kendi oğlunun küçük çocuğa göz kulak olmamasına mı üzülmesi gerektiğini düşünürken Henry ve babası, Sheila’nın gözyaşları arasında polisle birlikte karakola gider. Lunaparkta çalışan insanları tanımaya devam ediyoruz ve yazar bireyleri o kadar ustaca sunuyor ki, o mücevherli kemer tokasının kime ait olduğunu sezdiğimizde bile gerekli yansımayı veremiyoruz, “ayakta duran bir tüfek gibi”. sahne.” Çünkü Wells Tower tek bir cümleyle karakterleri derinleştiriyor, iyi ve kötü insanları karşımıza çıkarıyor. Uygun edebiyatın da bu türden bir dezavantajı vardır.
Son hikaye tamamen farklı. Kitapla aynı adı taşıyan ‘Her Şey Yandı, Her Şey Yok Oldu’da yüzlerce yıl önce İskandinavya kıyısındaki bir kasabaya gidiyoruz. Yağma, vahşet, cinayet, kan… Her şey var. Hatta şiddet yanlısı şef Djarf’ın sırf istediği için çıktığı Gnut ve Harald’ın son yağma seferi sırasında Djarf’ın keşiş üzerinde yaptığı kan kartalı ritüeli ile adeta kendimizi Midsommar filminin setinde gibi hissediyoruz. hem dışarıda kalmamak için hem de para için. Kılıçlar, cesetler, yağmalanan ve yakılan keşişin köyü, Gnut’un tek kolu kesilmiş Mary’yi bulması ve onu uzun zaman önce ölen karısının yerine almasıyla her şey değişir. Mary’nin isteği üzerine köye dönen gruptan Gnut, erkenden kaybettiği ve geç bulduğu uçan kuştan korunmak için kendini eve kilitlerken, Harald’ın en büyük dileği gerçekleşir ve ikiz çocukları olur. Yüreğinizi titreten aşkın, varlıklarınızın zarar görmesinin yarattığı korkunun ortasında, eski vahşiliğinizi kaybetmenin, dönüşmenin, yeni bir insana dönüşmenin hikayesi bu. Yıllardır okuduğum en etkileyici hikayelerden biri… “Keşke bu insanlardan, karınızdan, çocuklarınızdan nefret etseydiniz, çünkü dünyanın onlara ne yapacağını biliyorsunuz, çünkü bunların bir kısmını kendiniz yaptınız.” . İnsan delirir ama sen var gücünle onlara tutunursun, geri kalan her şeyi görmezden gelirsin.” “
Wells Tower’ın sevgiyi ifade etme gücü karşısında insan gerçekten deliriyor. Amerikan hikayelerini sevenler, Ertuğrul Pek’in usta çevirisiyle yayınlanan ‘Her Şey Yandı, Her Şey Yıkıldı’yı kaçırmamalı.
