Üreticilerin ödediği verginin toplam vergi gelirleri içindeki payı AKP döneminde önemli ölçüde arttı. AKP’nin iktidara geldiği 2002’de yüzde 47,2 olan gelir vergisinde ücretlilerin ödediği verginin payı, 2005 sonunda 10,64 puan artarak yüzde 58,04’e yükseldi. Faiz gelirleri üzerinden alınan verginin payı ise 14,28 puan azaldı yüzde 28,52’den yüzde 14,24’e.
Gelir İdaresi Başkanlığı verilerine göre 2005 yılında 20,7 milyar YTL’ye ulaşan gelir vergisinin yüzde 58,04’üne tekabül eden 12,6 milyar YTL’yi ücretliler ödedi. Geçen yıl asgari ücretlilerin ödediği gelir vergisi 2,2 milyar YTL’ye, diğer ücretlilerin ödediği vergi ise 10,4 milyar YTL’ye yükseldi.
Buna göre, 2005 yılında 119,2 milyar YTL olan genel bütçe vergi gelirlerinin yüzde 10,61’i ücretliler tarafından ödenmiştir. 34,2 milyar YTL olan toplam gelir ve kurumlar vergisinin yüzde 36,97’sini, 36,6 milyar YTL olan dolaysız vergilerin ise yüzde 34,57’sini ücretliler ödedi. 2002 yılında 59,6 milyar YTL olan genel bütçe vergi gelirlerinin yüzde 8,5’ini ücretlilerin ödediği gelir vergileri oluşturmaktadır. 2002 yılında 19,3 milyar YTL olan gelir ve kurumlar vergisinin yüzde 26,1’ini, 20,1 milyar YTL olan dolaysız vergilerin ise yüzde 25,1’ini ücretli işçiler ödedi.
AKP DÖNEMİNDE VERGİ ARTIRILDI
Ücretlilerden toplanan gelir vergisinin toplam gelir vergisi içindeki payı 2002 yılından sonra 10,64 puan arttı. AKP’nin iktidara geldiği 2002’de yüzde 47,2 olan ücretlilerin ödediği verginin toplam gelir vergisindeki payı yüzde 58,04’e yükseldi. 2002 yılında yüzde 5,58 olan asgari ücretlilerin ödediği verginin toplam gelir vergisindeki payı 2005 yılında 4,65 puan artarak 10,23 puana yükseldi. Diğer ücretlilerin ödediği verginin gelir vergisindeki payı ise arttı 2002 yılına göre 5,99 puan artarak yüzde 41,82’den yüzde 47,81’e yükseldi.
Ücretlilerin ödediği verginin toplam gelir vergisi içindeki payı 2004 yılında yüzde 54,01, 2003 yılında yüzde 52,16 ve 2002 yılında yüzde 47,4 olmuştur.
VERGİNİN FAİZ PAYI AZALDI
Ücretlilerin payındaki bu artışa karşılık olarak, Türk lirası mevduat ve yabancı para mevduat faizlerinin, iştirak bankalar nezdindeki TL ve döviz cinsinden katılma hesaplarına verilen kâr paylarının ve repo gelirlerinden alınan gelir geriliminin toplam vergi içindeki payındaki bu artışa karşılık gelirleri 2002 yılına göre 14,28 puan azalmıştır. 2002 yılında toplam vergi gelirlerinin yüzde 28,52’sini oluşturan faiz geliri vergisinin payı 2005 yılında yüzde 14,24’e düşmüştür. Faiz geliri vergisinin gelir vergisi içindeki payı yüzde 16,95 olmuştur. 2004’te ve 2003’te yüzde 23.30.
2005 yılında bankalar nezdindeki Türk Lirası depo hesaplarına ödenen faizlerden 2,1 milyar YTL, döviz tevdiat hesaplarına ödenen faizlerden 628,1 milyon YTL ve yabancı para katılma hesaplarına ödenen kar paylarından 628,1 milyon YTL tutarında ödeme yapılmıştır. katılım bankaları, faizsiz alacaklılar ile kâr ve zarara ortak olan mali kuruluşların ödediği kâr paylarından 66,8 milyon YTL. Repo gelirlerinden 335,2 milyon YTL vergi tahsil edilmiştir.
Gelir Vergisi Dağılımı (Pay;%)
2005 2004 2003 2002
—— —— —— ——
Asgari Fiyat 10,23 8,95 6,59 5,58
Diğer Fiyat 47,81 45,06 45,57 41,82
serbest meslek
İş Ödemeleri 0,86 1,03 0,99 0,85
Diğer Serbest Meslek
Ödeme Kazanma 2,11 2,00 1,56 1,27
İnşaat ve Onarım
İş Ödemeleri 3,39 3,09 3,98 3,97
Yazılı Mülkiyet ve Haklar.
Kir. bkz. Yap. Safra. 6,72 8,44 6,33 5,51
Yatırım Fonu veya
Kaz. 2,18 2,59 2,58 2,29
Kurumsal Dağ.
Kâr Payları 3,91 5,38 0,08 0,00
TL Mevduat Hesapları
Yürütülen Faizler 9,51 10,50 15,02 18,60
DTH Hesabı Faiz ve Öz Sermaye Fin.
Curr.Tv.FCE Ödemesi. Kar payı. 2,88 3,57 5,08 4,77
Faizsiz Kredi Ver. ile
Kar-Zarar ort. Yapıcı. Fince
Döviz kuru. Ödenen Kar Payları 0,31 0,33 0,17 0,09
Repo Geliri 1,54 2,55 3,03 5,06
